Alimenty na dziecko

Zgodnie z polskim prawem, istnieje coś takiego, jak „obowiązek alimentacyjny”, czyli inaczej konieczność dostarczania środków do utrzymania określonym osobom, w konkretnych sytuacjach. Zdecydowanie najczęściej alimenty płacone są na rzecz dzieci. W normalnej sytuacji, oboje rodziców, wspólnie wychowujących dziecko, ponoszą wszelkie koszty utrzymania i wychowywania go. Jednak, gdy mamy do czynienia z rozwodem, bądź separacją, sprawy się komplikują. Kto i komu powinien płacić alimenty? W jakiej wysokości? Co zrobić, żeby alimenty na dziecko dostać i jak wyegzekwować ich płacenie? 

Zacznijmy może od podstawy prawnej. Zakres i zasady świadczeń alimentacyjnych opisuje Kodeks rodzinny i opiekuńczy w Dziale III – artykuły od 128 do 144.

Obowiązek alimentacyjny

Artykuł 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że na rodzicach ciąży obowiązek alimentacyjny wobec dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Oznacza to, że dziecko, które nie ma możliwości samo się utrzymać, uzyska alimenty od rodziców. Potrzeby jakie rodzice muszą zaspokajać są różne, w zależności od wieku i stanu zdrowia dziecka. Należą do nich:

• wyżywienie,
• mieszkanie,
• leczenie,
• ubrania,
• środki higieny osobistej,
• koszty wychowania i kształcenia,
• wydatki na rozrywkę i wypoczynek.

Przyznanie i wysokość alimentów uzależnione są od potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców.

Wysokość alimentów

Wysokość alimentów jest ustalana indywidualnie dla każdego dziecka i jest uzależniona od sytuacji finansowej rodziców. Oceniając możliwości spełnienia obowiązku alimentacyjnego, bierze się pod uwagę nie tylko wysokość otrzymywanych dochodów, ale i możliwości ich uzyskania. Podczas ustalania wysokości świadczeń, uwzględnia się również poziom życia rodziców – płacący alimenty powinien, zgodnie z tą zasadą, przekazywać na dziecko środki pozwalające zapewnić mu podobny status materialny.

Gdy już alimenty zostaną zasądzone, należy pamiętać, że ich wysokość nie jest ustalana raz na zawsze. Dorastające dziecko ma zazwyczaj większe potrzeby. Pojawiają się wydatki związane z edukacją. Wraz z wzrostem potrzeb dziecka, powinna zmieniać się wysokość alimentów. O ich zmianę może wystąpić rodzic wychowujący dziecko, a także samo dziecko, gdy osiągnie pełnoletność. Ale nie jest to jedyna opcja zmiany wysokości świadczeń alimentacyjnych. W przypadku znaczącego pogorszenia się poziomu życia płacącego alimenty, istnieje możliwość złożenia wniosku o obniżenie ich wysokości.

Zarobki rodziców

Wysokość alimentów uzależniona jest od możliwości zarobkowych rodziców. Oceniając możliwość spełnienia obowiązku alimentacyjnego, bierze się pod uwagę nie tylko wysokość otrzymywanych dochodów, ale też czy ich uzyskanie leży realnie w zasięgu rodziców. Jeśli pozwany uchyla się od podjęcia pracy, by nie płacić alimentów, nie może powoływać się z tego powodu na brak możliwości płacenia alimentów. Gdy rodzic nie może spełnić obowiązku alimentacyjnego, przechodzi on na rodziców, bądź rodzeństwo niewypłacalnego rodzica.

Pozew o alimenty

Zgodnie z prawem obowiązującym w naszym kraju, o alimenty mogą się starać:

• dzieci (od rodziców),
• małżonek (od drugiego małżonka),
• rodzice (od dzieci),
• rodzeństwo młodsze (od rodzeństwa starszego),
• dzieci od niebędącego rodzicem współmałżonka ojca lub matki (w uzasadnionych przypadkach).

A starać się o nie mogą osoby w trudnej sytuacji materialnej, a także członkowie rodziny, na których utrzymanie łożyć powinien inny jej członek (najpowszechniejszy przypadek to właśnie dziecko otrzymujące świadczenie od rodzica).

Pozew o alimenty powinien zawierać niezbędne informacje dotyczące zarówno wnioskującego, czyli powoda, oraz pozwanego. Są to dane osobowe i adresowe, kwota o jaką powód wnioskuje, wraz z terminem płatności oraz uzasadnienie roszczenia. Warto dopisać także informację o konieczności płacenia ustawowych odsetek w przypadku opóźnienia w płatnościach.

Do pozwu powinno się również dołączyć stosowne dokumenty potwierdzające opisaną w pozwie sytuację i potrzeby wnioskującego. Do pozwu o alimenty należy dołączyć:

• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka;
• zaświadczenie ze szkoły lub przedszkola;
• zaświadczenie o wysokości Twoich zarobków;
• wszystkie dokumenty świadczące o kosztach utrzymania dziecka: rachunki, zaświadczenia lekarskie itd.

Pozew należy złożyć w sądzie rejonowym, właściwym dla miejsca zamieszkania pozwanego lub miejsca zamieszkania dziecka. Wybór sądu należy do osoby składającej pozew o alimenty. Zarówno sam pozew, jak i wszystkie załączniki powinny być przygotowane w 2 egzemplarzach – jeden dla sądu, drugi dla strony pozwanej. Złożenie pozwu jest zwolnione z kosztów sądowych.

Zmiana wysokości zasądzonych alimentów

O zmianę wysokości alimentów może wystąpić także rodzic płacący świadczenia. Jeśli jego sytuacja finansowa pogorszy się, np. straci pracę, może złożyć wniosek o zmniejszenie wysokości płaconego świadczenia. Sytuacją życiowa i materialna obu stron obowiązku alimentacyjnego może z biegiem czasu ulec zmianie, dlatego każda ze stron może wystąpić z żądaniem:

• zasądzenia alimentów,
• podwyższenia alimentów,
• zmniejszenia alimentów,
• wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

Nowelizacja 2017 – skuteczniejsze egzekwowanie alimentów

W maju 2017 roku weszła w życie nowelizacja ustawy, zgodnie z którą podwyższono kary dla osób niewywiązujących się z obowiązku alimentacyjnego. I tak:

• osoba, której łączna wysokość zaległości alimentacyjnych wyniesie równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, grozi do roku więzienia,
• jeżeli osoba nie płacąca naraża najbliższego, na którego rzecz na zasądzone alimenty, na niemożliwość zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, grozi jej do 2 lat więzienia.

Dodatkowo, pojawił się zapis mówiący o tym, że dłużnik będzie mógł uniknąć kary, jeśli dobrowolnie wyrówna zaległości.

Według danych rządowych, w Polsce około miliona dzieci nie otrzymuje zasądzonych alimentów, a w kwestii skuteczności egzekucji komorniczych tych świadczeń znajdujemy się na jednej z najniższych pozycji w Europie. Wprowadzone zmiany mają być pierwszym krokiem, bo to zmienić.

Alimenty, a 500 Plus?

Dobrą wiadomością dla samotnie wychowujących dzieci jest fakt, że we wrześniu 2016 roku uchwalono, że przy ustalaniu wysokości alimentów nie bierze się pod uwagę świadczeń z programu 500 Plus.

Rozstanie, separacja, czy rozwód nie należą do miłych przeżyć, ale czasami stają się koniecznością. Podobnie, jak złożenie wniosku o alimenty. Jeśli temat wydaje Ci się bardzo trudny i boisz się, że sobie nie poradzisz, skorzystaj z pomocy prawnika lub poproś o przyznanie pełnomocnika z urzędu.

Zdjęcie: Fotolia

Autor