Integracja sensoryczna - jak wspierać jej rozwój u dziecka

O zaburzeniach integracji sensorycznej, nazywanych także zaburzeniami SI mówi się w ostatnich latach bardzo często. Zwykle szukamy informacji na ten temat, gdy u dziecka pojawią się jakieś niepokojące objawy. Warto jednak wiedzieć, że o prawidłowy rozwój integracji sensorycznej dziecka możemy zadbać od samego początku.

Unsplash.com

Co to jest integracja sensoryczna

Integracja sensoryczna (w skrócie SI) to termin coraz bardziej popularny. W przedszkolach prowadzone są zajęcia z SI, dostępne są zabawki czy gry do jej stymulowania. Coraz częściej słyszy się również o zaburzeniach związanych z tym obszarem, a także o tym, że takie zaburzenia są wynikiem dzisiejszego stylu życia. Żeby wyjaśnić te zagadnienia warto zastanowić się na początek: czym jest integracja sensoryczna, co ma wpływ na jej rozwój i dlaczego jest to bardzo ważny element rozwoju dziecka.

Integracja Sensoryczna to zdolność człowieka do odbierania zmysłami bodźców z otoczenia, przekazywania ich do mózgu, przetwarzania ich i wywoływania odpowiedniej reakcji. Mózg kataloguje bodźce i reakcje, ucząc się swojego otoczenia. To podświadome współdziałanie zmysłów umożliwia mu wykonywanie codziennych czynności niezbędnych do funkcjonowania.

Zaburzenia integracji sensorycznej

Jeśli integracja sensoryczna nie funkcjonuje właściwie, człowiek nie jest w stanie w pełni właściwie funkcjonować. Przede wszystkim zaburzenia integracji sensorycznej utrudniają rozwój, zapamiętywanie, naukę pisania czy liczenia. Dodatkowo mogą być przyczyną nieadekwatnych reakcji i zachowania, które może być odbierane jako niegrzeczne czy nieprawidłowe. Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej mogą na pewne bodźce reagować rozdrażnieniem, agresją, mogą mieć zwiększoną lub zmniejszoną potrzebę dotyku, więc mogą albo unikać kontaktu z innymi dziećmi lub przeciwnie: ugniatać je, popychać, .

Nasz organizm przez cały czas funkcjonowania odbiera przeróżne bodźce (słuchowe, wzrokowe, dotykowe, mięśniowe, równowagi, węchu i smaku) z naszego ciała i środowiska. Trafiają one do mózgu, który je interpretuje i integruje. Kiedy są one ze sobą zsynchronizowane (zintegrowane) i pracują na „odpowiednich poziomach”, mówimy o prawidłowym rozwoju. Dziecko wie jak właściwie się zachować, jak zareagować w danej sytuacji, jak się poruszać, wyrażać emocje i uczucia, uczy się. Kiedy jednak coś jest nie tak: dochodzi do nadwrażliwości na pewien rodzaj bodźców albo zbyt małej wrażliwości, zaczynają się problemy. I wtedy właśnie mówimy o zaburzeniu integracji sensorycznej.

Wspomaganie rozwoju SI

Każdą z zabaw wspomagających rozwój SI można modyfikować i dostosowywać do posiadanych w domu przedmiotów oraz zabawek. Zabawy sensoryczne pozwalają przede wszystkim wspomóc rozwój dziecka tak, aby lepiej radziło sobie podczas wykonywania codziennych czynności, nie tylko w domu, ale również w szkole. Mimo że są to ćwiczenia, radość, jaką przyniesie ich wykonywanie dziecku, jest dodatkową nagrodą za cały wysiłek włożony w ich przygotowanie.

Jak wspierać integrację sensoryczną naszego dziecka w domu?

1. Niemowlęta kładź na podłodze. Niech maluch sam się podnosi, ćwiczy mięśnie.
2. Niech dziecko raczkuje nie tylko po miękkim dywanie, ale także po trawie, piasku, drewnianej podłodze, zimnych płytkach.
3. Pozwalaj dziecku chodzić boso.
4. Nie unikaj dotykania, głaskania, całowania.
5. Słuchaj z dzieckiem różnej muzyki, mów do niego, czytaj  mu. Niech maluch spotyka się od małego z różnymi formami dźwięku. Nie unikaj w domu mówienia dlatego, że dziecko śpi. Niech słucha jak działa odkurzacz, pralka, jak hałasuje ulica. Pozwalaj mu muzykować, grać na garnkach, drewnianych łyżkach.
6. Baw się z dzieckiem różnymi fakturami, dotykaj z nim świata. Niech maluch wyrabia z Tobą ciasto, bawi się w piaskownicy, niech dotyka czegoś ostrego, miękkiego, gładkiego, szorstkiego. Małe dzieci rozwijają się zmysłowo.
7. Jeśli tylko masz czas pozwól dziecku ubrań się samemu, zjeść obiad nawet dłońmi, niech samo się umyje (oczywiście pod Twoją opieką).
8. Nie dostarczaj dziecku zbyt wielu nienaturalnych bodźców. Młody mózg nie potrzebuje telewizji, mnóstwa kolorowych zabawek. Zwykłe, drewniane klocki będą lepszą zabawką niż kolejne grające i świecące na 10 kolorów plastikowe laptopy.
9. Zabieraj swoje dziecko na plac zabaw. Nie przypadkowo dzieci uwielbiają huśtawki. Stymulują one ich układ przedsionkowy. Natomiast chodzenie po drabinkach doskonale rozwija zmysł równowagi, koordynację. Na placu zabaw dziecko ćwiczy też napięcie mięśniowe całego ciała.
10. Ćwicz przez zabawę: wrzuć do pudełka klocki w różnym kształcie, niech dziecko losuje klocek i z zamkniętymi oczami, dotykając zabawki, zgaduje jaki kształt wylosowało. Zbudujcie razem tor przeszkód, rzucajcie do celu, poproś dwu-, trzylatka aby pokazało Ci co w danym pokoju jest takie samo w dotyku- kanapa i fotel, podłoga i stół, dywan i koc. Rysujcie pomalowanymi farbą stopami lub trzymając stopami kredkę. Zakryj dziecku oczy a następnie dotykaj go w po wybranej części ciała, niech dziecko zgadnie, w jakim miejscu było dotykane.
11. Zabierz starsze dziecko sprzed telewizora lub komputera. Niech idzie na basen, rower, spacer.

Czytaj więcej na temat:

10 najlepszych zabaw ogólnorozwojowych

Integracja sensoryczna - zdiagnozuj swoje dziecko

Integracja sensoryczna na co dzień

Wszystkie skomplikowane zalecenia i definicje można sprowadzić do tego, by pozwolić dziecku doświadczać świata w sposób możliwie naturalny. Ograniczyć do minimum stymulację elektroniką. Małe dziecko powinno mieć dużo kontaktu fizycznego z bliskimi, kontaktu z naturą, przyrodą. Jego rozwój nie powinien być w żaden przyspieszany za pomocą chodzików, aplikacji, urządzeń. Swoboda ruchów, możliwość korzystania z własnych zmysłów, bodźce dostosowane do wieku, proste zabawki, podstawowe instrumenty muzyczne, kontakt z ludźmi. Możliwość samodzielnego jedzenia, chlapania wodą, przesypywania piasku może być o wiele bardziej wartościowe dla rozwoju dziecka niż nowoczesne, świecące zabawki.

Przeczytaj również:

Dlaczego trzylatek nie mówi

Spędź kreatywnie czas ze swoim dzieckiem