Choroby wirusowe w ciąży

Choroby wirusowe w ciąży są groźne zarówno dla matki, jak i dla płodu – doprowadzać one mogą m.in. do porodu przedwczesnego, ale i być przyczyną wad wrodzonych u dziecka. Które z chorób wirusowych są najgroźniejsze? Jakie postępowanie wdraża się u ciężarnej, która zachoruje na jakąś chorobę wirusową? Co zrobić, gdy podejrzewamy, że kobieta w ciąży miała kontakt z wirusem?

fot. pixabay

Każda z popularnych chorób wirusowych wymaga innego postępowania. Przeczytaj, co zrobić, jeśli kobieta w ciąży miała kontakt z różyczką, ospą wietrzną, odrą czy wzw.

Różyczka w ciąży

Różyczka jest szczególnie groźną dla dziecka chorobą wirusową. W sytuacji, kiedy matka zarazi się nią w pierwszym trymestrze ciąży, stwarza ona bowiem zagrożenie wystąpienia bardzo poważnych wad wrodzonych u dziecka, m.in. ślepoty, wad serca czy głuchoty.

W przypadku różyczki najważniejsza jest jedna rzecz: zaszczepienie się przeciwko niej. Odporność na wirusa różyczki daje również przebycie choroby w przeszłości (najczęściej w dzieciństwie). Jeżeli kobieta planująca ciążę nie była szczepiona i nie miała nigdy różyczki, polecane jest jej zaszczepienie się przeciwko tej chorobie. Wtedy, kiedy do zakażenia dojdzie we wczesnej ciąży, zapobieżenie skutkom choroby u dziecka może nie być już możliwe – to właśnie przemawia za tym, aby naprawdę rozważyć szczepienie na różyczkę przed podjęciem starań o malucha.

Ospa wietrzna w ciąży

Ospa wietrzna w ciąży występuje rzadko – i bardzo dobrze, bo jej konsekwencje mogą być bardzo poważne. Choroba może doprowadzić zarówno do poronienia, jak i do atrofii kończyn, zapalenia siatkówki i naczyniówki oka czy zaburzeń rozwoju mózgu dziecka. Szczęśliwie takie powikłania ospy wietrznej występują rzadko i raczej wtedy, kiedy choroba rozwinie się we wczesnym etapie ciąży. Inne problemy mogą zaś wystąpić u dziecka, którego mama zachorowała na ospę dopiero w trzecim trymestrze ciąży – dochodzić może bowiem wtedy do tego, że maluch zachoruje na ospę zaraz po przyjściu na świat.

Z ospą jest podobnie jak z różyczką – jeżeli matka wcześniej nie chorowała i nie była szczepiona, to powinna ona przed staraniami o ciążę rozważyć szczepienie przeciwko temu schorzeniu. Wtedy zaś, kiedy pacjentka zaobserwuje u siebie potencjalne objawy tej choroby, pilnie powinna ona udać się do lekarza – możliwe jest, że podjęta zostanie decyzja o podawaniu jej leków przeciwwirusowych (głównie acyklowiru).

CZYTAJ WIĘCEJ: Czy warto szczepić dziecko przeciwko ospie?

Odra w ciąży

Odra jest kolejnym zagrożeniem dla przyszłej mamy i jej płodu. Jednostka ta może doprowadzić do takich komplikacji, jak poród przedwczesny czy niska masa urodzeniowa u dziecka. W przypadku tego schorzenia nie ma skutecznych leków przeciwwirusowych – najważniejsze więc jest zapobieganie jego występowaniu poprzez korzystanie ze szczepień ochronnych.

Grypa w ciąży

Grypa to prawdopodobnie jedna z najczęstszych chorób wirusowych, na które zapadać mogą ciężarne. O tym, że grypa jest groźna dla osób na nią chorujących, przekonywać prawdopodobnie nikogo nie trzeba. Różne są natomiast zdania na temat tego, do jakich konsekwencji może doprowadzić zachorowanie na grypę w ciąży. Pojawia się jednak coraz więcej doniesień naukowych, według których grypa może doprowadzić czy to do porodu przedwczesnego, czy też do zbyt niskiej masy urodzeniowej u dziecka.

Leki przeciwko grypie, stosowane w razie jej wystąpienia, mają przede wszystkim za zadanie skracać czas trwania objawów choroby – niekoniecznie będą one w stanie zapobiec potencjalnym powikłaniom infekcji u dziecka. Aby więc zminimalizować ryzyko negatywnego wpływu schorzenia na płód, trzeba po prostu zapobiegać jego wystąpieniu. Tutaj znowu pojawia się wątek szczepień – w przypadku grypy zaszczepić się przeciwko niej można przez cały okres trwania ciąży.

Wirusowe zapalenia wątroby a ciąża

Z grupy wirusowych zapaleń wątroby największe zagrożenie związane jest z wirusem HCV – w przypadku zakażenia tym patogenem nie ma możliwości zapobiegnięcia przeniesienia jego z matki na dziecko. Lepsza jest sytuacja w przypadku zakażeń wirusem typu B – stosowanie przez matkę w czasie ciąży leków przeciwwirusowych, zakończenie jej drogą cięcia cesarskiego czy podawanie (matce, a także dziecku po porodzie) swoistej surowicy przeciwko HBV mogą znacząco zredukować ryzyko przeniesienia wirusa z matki na dziecko.

Najlepsza sytuacja dotyczy jednak jeszcze innego typu WZW – zapalenia wątroby typu A. Otóż ta akurat choroba przebiega tylko w postaci ostrej – nie przybiera ona formy przewlekłej – a do tego ryzyko, że płód zarazi się nią od matki, jest bardzo niskie.

HIV a ciąża

Zakażenie wirusem HIV u matki jest groźne nie tylko ze względu na to, że stwarza ono zagrożenie tym, że wirus pojawi się i u dziecka. Patogen może bowiem sprzyjać różnych powikłaniom, takim jak np. poród przedwczesny czy opóźnienie wzrostu wewnątrzmacicznego. Ograniczać ryzyko czy to przeniesienia zakażenia, czy też komplikacji zakażenia wirusem HIV w ciąży można jedynie poprzez skuteczne leczenie matki z wykorzystaniem leków antyretrowirusowych.

Wirus opryszczki w ciąży

Szczególne zagrożenie z zakażeniem wirusem opryszczki (HSV) pojawia się wtedy, kiedy kobieta dopiero w czasie ciąży ma pierwszy kontakt z tym wirusem oraz wtedy, kiedy u pacjentki wystąpi opryszczka narządów płciowych. W przypadku, kiedy dojdzie do transmisji wewnątrzmacicznej zakażenia, dochodzić może do porodu przedwczesnego, poronienia oraz do ograniczenia rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka. Dużo jednak częściej dziecko – w przypadku opryszczki narządów płciowych – zaraża się wirusem dopiero w trakcie porodu. To z kolei może skutkować takimi problemami, jak zajęcie skóry, oczu i jamy ustnej, ale nawet i zajęciem struktur ośrodkowego układu nerwowego (wystąpić może np. zapalenie mózgu).

W przypadku opryszczki podawany może być ciężarnej lek przeciwwirusowy – acyklowir. Kiedy pacjentka w okresie okołoporodowym ma zaś aktywne zmiany opryszczkowe na narządach płciowych, wskazane może być zakończenie ciąży drogą cięcia cesarskiego.

Zapobiegaj chorobom wirusowym w ciąży

Choroby wirusowe w ciąży można z pewnością uznawać za poważne zagrożenie. Najlepiej jest więc im zapobiegać. Można to czynić poprzez wspominane wcześniej kilkukrotnie szczepienia ochronne, ale i poprzez przestrzeganie kilku zasad. Przede wszystkim ciężarna musi wyjątkowo pamiętać o higienie – mycie rąk zawsze po powrocie do domu naprawdę ogranicza ryzyko zachorowania. Jeżeli przyszła mama wie, że w domu jej znajomych ktoś cierpi na chorobę wirusową, powinna zrezygnować z wizyty u chorych osób.

Źródła:

Silasi M. et al., Viral Infections During Pregnancy, Am J Reprod Immunol. 2015 Mar; 73(3): 199–213

Marino T., Viral Infections and Pregnancy, Medscape; https://emedicine.medscape.com/article/235213-overview

Racicot K., Mor G., Risks associated with viral infections during pregnancy, J Clin Invest. 2017 May 1;127(5):1591-1599. doi: 10.1172/JCI87490. Epub 2017 May 1

Autor

Jestem absolwentem Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Spośród wszystkich medycznych specjalności najbardziej interesują mnie aspekty związane z pediatrią i psychiatrią – planuję specjalizować się w psychiatrii dzieci i młodzieży. Wolne chwile spędzam na czytaniu (nie tylko medycznych pozycji ) oraz staram się jak najwięcej czasu spędzać na świeżym powietrzu – jazda na rowerze czy spacery najlepiej mnie relaksują.