Data modyfikacji:

Jak wspierać rozwój motoryczny dziecka?

Rozwój motoryczny dziecka to inaczej rozwój ruchowy, czyli zwiększanie się sprawności ciała i doskonalenie koordynacji ruchów. Rozwój ten możemy obserwować w zakresie motoryki dużej (np. raczkowanie, chodzenie), jak i małej (np. chwytanie przedmiotów czy układanie dłoni w sposób umożliwiający rysowanie). Najintensywniejszy rozwój motoryczny przebiega w pierwszych trzech latach życia dziecka, ale i później warto go wspierać.
rozwój motoryczny dziecka

Rozwój motoryczny – co to jest?

Rozwój motoryczny dziecka to udoskonalanie kontroli nad ruchami, które możliwe jest dzięki skoordynowaniu pracy ośrodków nerwowych, samych nerwów oraz mięśni. W pierwszych latach życia kształtuje się przede wszystkim motoryka duża, która obejmuje ruchy całego ciała bądź dużych jego obszarów (kończyn i tułowia). Przykłady motoryki dużej to raczkowanie, chodzenie czy gra w piłkę.
Rozwój motoryczny dziecka w wieku przedszkolnym czy wczesnoszkolnym polega już głównie na doskonaleniu ruchów mniejszych grup mięśni, wchodzących w zakres motoryki małej. Wymienić tutaj można posługiwanie się narzędziami, pisanie czy chwytanie drobnych przedmiotów.

Rozwój motoryczny niemowlaka

Rozwój motoryczny dziecka w pierwszym roku życia jest bardzo dynamiczny – z zupełnie bezradnego noworodka malec zmienia się w sprawnie chodzącego i z łatwością chwytającego przedmioty szkraba. Oto, jak zdobywa kolejne umiejętności w ciągu roku:
  • Noworodek
  • Do czwartego tygodnia życia ciałem dziecka „rządzą” odruchy – to one pozwalają mu przetrwać. Takie odruchy to obejmowanie przedmiotów całą dłonią, odruch ssania, który pojawia się w reakcji na podrażnienie ust, czy odruch Moro.
  • 3. miesiąc życia
  • W trzecim miesiącu życia dziecko potrafi już przez chwilę przytrzymać główkę, leżąc na brzuszku. Dodatkowo może już przez chwilę utrzymać w rączce przedmiot, np. butelkę albo zabawkę.
  • 3.–7. miesiąc życia
  • Rozwój motoryczny niemowlaka przyspiesza. Dziecko zaczyna się przekręcać z boku na bok, a następnie – z brzuszka na plecy i z plecków na brzuch. Doskonali też umiejętność chwytania przedmiotów i zaczyna przekładać je z jednej rączki do drugiej.
  • 7.–10. miesiąc życia
  • Koniec z leżeniem! Jeśli rozwój motoryczny dziecka przebiega prawidłowo, malec zaczyna pełzać, a następnie raczkować i chodzić. Kolejną ważną umiejętnością jest chwytanie drobnych przedmiotów (jest to tzw. ruch pęsetkowy).
  • 9.–12. miesiąc życia
  • Malec zaczyna samodzielnie siadać, uczy się też siedzieć bez podparcia. Znaczna część dzieci zaczyna też już w tym okresie życia chodzić.
    Uwaga! Rozwój motoryczny niemowlaka może przebiegać w różny sposób – należy mieć tego świadomość i nie oczekiwać, że dziecko będzie zdobywało pewne umiejętności zgodnie z wytycznymi zawartymi w książkach. Błędem jest również porównywanie tempa rozwoju jednego dziecka do innych maluchów. Dopiero gdy niemowlę długo nie zdobywa pewnych umiejętności – np. po 16. miesiącu życia nie chodzi, warto skonsultować ten fakt z lekarzem.

    Rozwój motoryczny dziecka w wieku przedszkolnym

    Rozwój motoryczny dziecka w wieku przedszkolnym nie jest już tak dynamiczny jak w wieku niemowlęcym, niemniej wciąż przebiega dość intensywnie. Motorykę dzieli się w tym okresie na motorykę prymitywną (od 3. do 4. roku życia) oraz sportową (od 5. do 7. roku życia).
    W wieku 3–4 lat dziecko zazwyczaj potrafi już chodzić, biegać, pełzać czy pchać, natomiast nie umie tych form aktywności połączyć. Wiele jego ruchów jest niezgrabnych, a działania wchodzące w zakres motoryki małej pozostają nieprecyzyjne.
    Rozwój motoryczny dziecka ponownie przyspiesza między 4. a 5. rokiem życia. Ruchy dziecka stają się zgrabniejsze, a ono samo – silniejsze, zwinniejsze i szybsze.
    U dziecka 6-letniego ruchy są zdecydowanie bardziej płynne i celowe. Malec potrafi już połączyć kilka form aktywności naraz.

    Rozwój motoryczny dziecka w wieku wczesnoszkolnym

    Rozwój motoryczny dziecka w wieku wczesnoszkolnym polega głównie na doskonaleniu siły oraz wcześniej zdobytych umiejętności. Ruchy dziecka zaczynają być płynne, dopasowane pod względem siły, bardzo precyzyjne.
    To, jak dalej będzie rozwijało się dziecko pod kątem fizycznym, zależy od jego predyspozycji i zainteresowań, ale również od stylu wychowania rodziców. Przyzwolenie na brak aktywności fizycznej i wielogodzinne spędzanie czasu przed urządzeniami takimi jak tablet czy telefon może skutkować u dziecka brakiem sił oraz wadami postawy, a także pogarszaniem się kondycji i znaczącym zwiększaniem masy ciała. Aktywny styl życia pozytywnie przełoży się natomiast na dalszy rozwój motoryczny dziecka.

    Jak wspierać rozwój motoryczny dziecka?

    Zastanawiasz się, jak wspierać rozwój motoryczny niemowlaka albo starszego dziecka? Oto kilka ważnych wskazówek:
  • Nie przyspieszaj zdobywania kolejnych umiejętności
  • Pamiętaj, że sadzanie dziecka, kiedy jest jeszcze niegotowe, może mieć negatywny wpływ na jego rozwój motoryczny. Daj maluszkowi czas – nie prowadzaj go za rączki, jeśli nie próbuje jeszcze chodzić, nie sadzaj, jeżeli samo nie siada.
  • Nie pozwalaj dziecku korzystać z chodzika
  • Chodzik jest wygodny i zdaje się dobrze wpływać na rozwój motoryczny dziecka, ale tak naprawdę jedynie go zaburza. Dodatkowo jest to gadżet niebezpieczny, zwiększający ryzyko wypadku.
  • Postaw na ruch
  • Od samego początku staraj się zachęcać dziecko do ruchu – kładź je na matę edukacyjną, ucz raczkowania poprzez kupowanie specjalnych, „uciekających” zabawek. Z czasem rozważ zapisanie malca na zajęcia ruchowe (piłka nożna, pływalnia). Ważne jest również, żeby wprowadzić limity w zakresie korzystania z tabletu i telefonu – są to bowiem najwięksi wrogowie rozwoju motorycznego i aktywności fizycznej dzieci.
    Zdjęcie: Envato Elements
    Robert Wojtaś
    Robert Wojtaś

    Absolwent Akademii Morskiej i pasjonat motoryzacji. W wolnym czasie czyta, tworzy własne meble i podróżuje z dwoma fantastycznymi synami oraz żoną. Uwielbia eksperymentować w kuchni, poznawać nowe miejsca i spędzać wieczory filmowe w gronie stałych przyjaciół.