Meningokoki

Meningokoki to podstępne bakterie, które zwykle nie powodują poważniejszych chorób. Wiele osób jest ich nieświadomymi nosicielami. Niestety w kilkunastu procentach przypadków meningokoki mogą spowodować inwazyjne zakażenie. A wtedy leczenie to wyścig z czasem. Liczy się każda minuta, bo meningokoki mogą wywołać zgon w ciągu 24 godzin od zakażenia. W skupiskach ludzkich może dochodzić do epidemii.

fot. Unsplash.com

Spis treści:

Meningokoki

Grupy ryzyka

Inwazyjna choroba meningokokowa

Test szklanki - meningokoki

Szczepienia przeciw menigokokom

Inwazyjna choroba meningokokowa przyjąć może postać zapalenia opon mózgowych lub sepsy, obydwie te formy są bardzo niebezpieczne i postępują niezwykle szybko. W grupie ryzyka są małe dzieci (pierwszy i drugi rok życia)  i nastolatki w okresie dojrzewania. Jest to związane z obniżeniem odporności w tych okresach.  Niezwykle ważne jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia. Rokowania przy inwazyjnej chorobie meningokokowej są złe, przy zbyt późnym rozpoznaniu śmiertelność wynosi nawet do 70 proc.

Bakteria ta może czynić ogromne spustoszenie w organizmie, ale poza nim nie jest w stanie przetrwać zbyt długo, a w dodatku zwalcza ją zwykłe mydło i ciepła woda. Dlatego tak ważne jest, by uczyć dzieci codziennej higieny – zasłaniania buzi łokciem podczas kichania i kasłania, częstego, prawidłowego mycia rąk. Nieużywania tych samych naczyń, kubków, butelek. Te zasady stają się szczególnie ważne poza domem, gdy dziecko przebywa w skupiskach rówieśników.

Meningokoki

Bakterie Neisseria meningitidis to chorobotwórcze bakterie gram ujemne. Ze względu na zróżnicowaną budowę otoczki tych ziarenkowatych bakterii, wyróżnia się aż 13 typów serologicznych meningokoków. Większość zachorowań  w Polsce powodują typy nazwane A, B, C, Y i W135. Nie we wszystkich regionach atakują te same typy bakterii, dlatego na całym świecie skład szczepionek różni się między sobą.

Meningokoki przebywają w rejonie jamy ustnej i gardła człowieka i mogą w nich bytować nie czyniąc szkód.  Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową. W skupiskach lub miejscach, gdzie wiele osób (szczególnie dzieci lub młodzieży)przebywa razem przez dłuższy czas łatwo o rozprzestrzenienie się zakażenia. Sezon na zachorowalność na meningokoki w Polsce przypada na styczeń i luty.

Grupy ryzyka

Małe dzieci są najbardziej narażone na inwazyjną chorobę meningokokową i to wśród dzieci w pierwszym i drugim roku życia obserwuje się największą śmiertelność. Dzieje się tak ze względu na obniżoną odporność organizmu (niedojrzały układ immunologiczny) i łatwość przenoszenia się bakterii. Drugim okresem, w którym zachorowania występują częściej jest okres nastoletni, między 11 a 19 rokiem życia. Okres dojrzewania również powoduje obniżenie odporności, a dodatkowo przebywanie w grupie rówieśniczej w szkole, na wyjazdach, podczas uprawiania sportów grupowych, ułatwia zakażenie.

Inwazyjna choroba meningokokowa

Okres wylęgania inwazyjnej choroby meningokokowej wynosi 3-4 dni. Pierwsze objawy przypominają grypę. Występować może gorączka, bóle mięśni, senność, wymioty. Po kilku godzinach od pierwszych objawów może dojść do obniżenia temperatury i polepszenia samopoczucia chorego, ale szybko stan znów się pogarsza. Choroba najczęściej przyjmuje formę zapalenia opon mózgowo rdzeniowych lub sepsy. Objawami zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych są drgawki, zaburzenia świadomości, a objawami sepsy jest wysypka krwotoczna. Najczęściej wysypka występuje najpierw na dole ciała.

Objawy inwazyjnej choroby meningokokowej

• wysoka gorączka
• bóle mięśni
• bóle głowy
• senność
• wymioty drgawki
• tkliwość skóry
• wysypka krwotoczna

Test szklanki – meningokoki

Wysypka meningokokowa rozpoczyna się zwykle od dołu ciała i może początkowo przybierać postać drobnych punkcików, aby następnie zlewać się w wybroczyny. Pomocny w rozpoznaniu wysypki meningokokowej może być test szklanki. Po mocnym przyciśnięciu szklanki do skóry z wysypką nie obserwuje się blednięcia, wysypka nie znika, jak to dzieje się w przypadku np. wysypki alergicznej.

Leczenie zakażenia meningokokami

Rozpoznanie zakażenia meningokokami jest wskazaniem do hospitalizacji i podania antybiotyków drogą dożylną. Inwazyjną chorobę meningokową leczy się penicyliną i antybiotykami z grupy cefalosporyn III generacji.  Warto dodać, że w przypadku rozpoznania choroby meningokokowej u dziecka przeprowadzana jest tzw. chemioprofilaktyka najbliższego otoczenia dziecka. Polega ona na podaniu jednorazowo antybiotyku. Taka procedura obniża ryzyko zachorowania, ale nie eliminuje go do zera.

Szczepienia przeciw meningokokom

Szczepienia przeciw meningokokom nie są refundowane, a jedynie zalecane, oznacza to, że trzeba za nie dodatkowo zapłacić. Na rynku dostępne są dwa typy szczepionek na te bakterie. Szczepionka skoniugowana  – koszt ok. 130 zł. U dzieci najmłodszych niż 4 miesiące stosuje się zazwyczaj dwie dawki w odstępie co najmniej miesiąca. Natomiast u starszych stosuje się jedną dawkę

Szczepionka polisacharydowa dla dzieci starszych niż 2 lata i dorosłych kosztuje ok. 400 zł.

Schemat szczepień jest zależny od wieku pacjenta, tego, czy w przeszłości były już podane jakieś szczepionki przeciw meningokokom,  więc  powinien być skonsultowany z lekarzem. Dlatego zanim zdecydujemy się na zakup konkretnego preparatu, należy udać się na wizytę do lekarza, przebywające w zbiorowiskach ludzkich)

Szczepienia przeciw meningokokom zaleca się przede wszystkim niemowlętom powyżej 2 miesiąca życia, dzieci i osoby dorosłe narażone na ryzyko inwazyjnej choroby meningokokowej (mające kontakt z chorym, materiałami zakaźnymi, osoby z niedoborami odporności, osoby powyżej 65 roku życia, nastolatki.

Czytaj również:

Zapalenie ucha u dzieci

Szczepienia dla wcześniaków

Autor