Konflikt serologiczny

Na czym polega konflikt serologiczny?

Aby dokładnie zrozumieć, czym jest konflikt serologiczny, warto przyjrzeć się bliżej antygenom. Antygeny to malutkie cząsteczki, występujące na wszystkich komórkach organizmu. Ich skład jest charakterystyczny dla danej osoby. Te występujące we własnym ciele traktowane są jako nieszkodliwe, natomiast antygeny z zewnątrz – jako zagrożenie. Może się tak stać, na przykład gdy do naszego organizmu trafią antygeny na komórkach bakteryjnych. Zaalarmuje to nasz układ odpornościowy, którzy zacznie wytwarzać odpowiednie przeciwciała. Połączą się one z obcymi antygenami, dając jednocześnie organizmowi sygnał, że tą właśnie komórkę należy zniszczyć. Antygeny rozmieszczone są także na czerwonych krwinkach, czyli na erytrocytach. To właśnie one decydują o grupie krwi danej osoby. W praktyce wygląda to tak, że jeśli dana osoba posiada antygeny charakterystyczne dla grupy krwi A, jej organizm nie będzie produkował przeciwciał dla tej samej grupy. Jednak wytworzy je dla grupy krwi B. Ale o co chodzi z czynnikiem RH?

Na powierzchni krwinek znajduje się antygen D, który występuje u większości z nas i oznacza, że jesteśmy Rh dodatni (Rh+). Jednak, u około 15% społeczeństwa antygen D nie występuje – te osoby są Rh ujemne (Rh-). Gdy dochodzi do kontaktu osoby z ujemnym Rh z osobą z Rh dodatnim, wytworzą się przeciwciała, które zaatakują „dodatnie” erytrocyty. Co ważne, ludzki organizm zapamiętuje obce antygeny i gdy już raz wytworzy przeciwciała anty-D, mogą w nim pozostać na wiele lat. I tak dochodzimy do powstania konfliktu serologicznego. 

Znając już mechanizm powstania konfliktu, widać, że pierwsze dziecko jest w zasadzie bezpieczne, gdyż organizm matki nie zdążył jeszcze wytworzyć przeciwciał. Są jednak wyjątki i konflikt może pojawić się już w pierwszej ciąży. 

Przyczyny wystąpienia konfliktu serologicznego w pierwszej ciąży

Wystąpienie konfliktu grupy krwi w pierwszej ciąży, może wystąpić w wyniku:

• powikłań zabiegów wewnątrzmacicznych,
• zabiegów wykonywanych podczas ciąży np. amniopunkcji,
• wcześniejszych poronień zarodka o czynniku Rh+,
• wcześniejszym przerwaniu ciąży,
• odklejania się łożyska.

Ponieważ są to nieliczne przypadki, a do „wymieszania” krwi najczęściej dochodzi podczas porodu, wytworzone przeciwciała stają się groźniejsze dla dzieci w kolejnych ciążach.

Konflikt serologiczny w kolejnej ciąży

Przy ponownym kontakcie z taką samą, pod względem antygenowym, krwią układ odpornościowy kobiety atakuje nie tylko te krwinki czerwone płodu, które przedostały się do krwioobiegu matki, ale również te znajdujące się w krwioobiegu dziecka. Jest to możliwe, bo przeciwciała są  bardzo małe, w związku z czym mogą przedostać się przez łożysko.

Konflikt serologiczny może dotyczyć nie tylko czynnika Rh, ale również grup krwi. Może pojawić się, gdy przyszła mama ma grupę krwi  0,  a maluszek  dziedziczy po ojcu krew grup A lub B. Jednakże, ten typ konfliktu występuje rzadziej i jest mniej niebezpieczny.

Profilaktyka konfliktu serologicznego

Zanim zajdziesz w ciążę, zbadajcie z partnerem swoje grupy krwi oraz czynniki Rh. Jeśli masz Rh-, a przyszły tatuś ma Rh+, poinformuj o tym ginekologa. W takiej sytuacji, już podczas pierwszej ciąży, zostaniesz objęta specjalnym programem profilaktycznym. W praktyce wygląda to tak, że ciężarne kobiety o krwi Rh- otrzymują zastrzyk z immunoglobuliną anty-D (zwaną także anty RhD lub Rhogam), a ma to na celu zapobiegnie reakcji obronnej w organizmie kobiety. W naszym kraju, zazwyczaj, zastrzyk podaje się tylko raz – do 72 godzin po porodzie.

Immunoglobulina powinna także zostać podana kobietom z Rh-, które:

• miały zabieg usunięcia ciąży pozamacicznej,
• poroniły,
• doznały silnego krwotoku w II lub III trymestrze ciąży,
• przeszły inwazyjne badania prenatalne (np. amniopunkcję, czy biopsję kosmówki),
• dokonały aborcji.

Zdjęcie: Pexels.com

Autor