Jak obliczyć wskaźnik BMI u dzieci?

Co to jest wskaźnik BMI?

BMI to akronim pochodzący z angielskiego Body Mass Index, czyli "Indeks masy ciała"; równoległą funkcjonującą nazwą jest „wskaźnik Queteleta II". Historia tego wskaźnika sięga lat 30. i 40. XIX wieku, kiedy to belgijski matematyk i statystyk Adolphe Quetelet postanowił podjąć się stworzenia modelu idealnego człowieka. Ujęcie to jednak było zgoła odmienne od proporcji Leonarda da Vinci, ponieważ Quetelet skupił się wyłącznie na dwóch zmiennych: masie ciała i wzroście. Równolegle starał się on udowodnić, iż odstępstwo od wyznaczonych przez niego proporcji może powodować komplikacje zdrowotne - im dalej od normy, tym większe prawdopodobieństwo zgonu.

Podczas swoich badań na ochotnikach belgijski naukowiec zauważył, że masa ciała u człowieka rośnie wprost proporcjonalnie do kwadratu wzrostu. Jednocześnie można było wyznaczyć pewne wartości numeryczne, które mogłyby definiować osoby cierpiące na zagłodzenie lub otyłość, jak również zasygnalizować stan niedowagi lub nadwagi. Na podstawie tych obserwacji, Quetelet skonstruował tabelę określającą proporcje wagi do wzrostu z przypisaną im wartością numeryczną, której nadał odpowiednie znaczenie. Dziś metryka ta jest znana właśnie pod nazwą wskaźnika BMI.

Jak obliczyć wskaźnik BMI?

Co do zasady, istnieją dwa funkcjonujące wzory dla wskaźnika BMI: jeden dla masy ciała wyrażonej w kilogramach i wzrostu w metrach, drugi dla miar anglosaskich, czyli wagi w funtach i wzrostu w calach. Poniższe wzory prezentują się następująco:

BMI w układzie SI = masa [kg] / wzrost podniesiony do kwadratu [m]

BMI w układzie anglosaskim = masa [lb] / wzrost podniesiony do kwadratu [in] * 703

Otrzymane wartości można przyporządkować do jednej z kategorii:

16-17 – wychudzenie,

17-18,49 – niedowaga,

18,5-24,99 – optimum,

25-29,99 – nadwaga,

30-34,99 - otyłość I stopnia,

35-39,99 - otyłość II stopnia,

40 i więcej - otyłość III stopnia.

Należy jednak pamiętać, że wartości w tabeli BMI mogą nie oddawać realnego stanu zdrowia i sylwetki. Dzieje się tak najczęściej w przypadku sportowców, którzy ze względu na swoją wysoce rozwiniętą strukturę mięśniową będą reprezentować wagę osób puszystych. Dla przykładu, porównując BMI mężczyzny o wzroście 185 cm i wadze 90 kg oraz 186 cm i wadze 119 kg uzyskamy rezultat kolejno 26,3 (czyli niewysoką nadwagę) oraz 34,4 (czyli stadium między otyłością I i II stopnia). Warto jednakowoż nadmienić, że drugim mężczyzną jest Mariusz Pudzianowski, którego z pewnością nie nazwalibyśmy osobą cierpiącą na otyłość kliniczną. Co ciekawe, wskaźnik BMI sprawdza się w przypadku dorosłych osób niskorosłych, jednak w odniesieniu do dzieci nie powinno używać się tego miernika.

Jak obliczyć wskaźnik BMI u dzieci?

Sam wskaźnik BMI u dzieci nie da miarodajnych wyników, ponieważ nawet najmłodsi cierpiący na zaawansowaną nadwagę będą - według indeksu masy ciała - okazami zdrowia. Konieczne jest naniesienie tzw. siatki centylowej, która pozwoli określić, czy norma małoletniego jest faktycznie zjawiskiem powszechnym, czy też wymagane są kroki celem poprawy zdrowia. Jeśli dziecko mieści się między 10 a 90 centylem, wówczas możemy mówić o standardowym rozwoju. Znalezienie się między 3 a 10 lub między 90 a 97 centylem to wynik niepokojący, zaś od 1 do 3 lub 97 do 99 centyli wskazywać będzie na konieczność hospitalizacji dziecka.

Czym jest siatka centylowa, a konkretniej - centyle? Jest to jednostka obrazująca powszechność danego zjawiska wyrażanego wartością liczbową u ogółu społeczeństwa. Przykładowo, jeśli napiszemy maturę z języka angielskiego na 65%, co będzie wynikiem centylowym równym 50, oznaczać to będzie, że 50% społeczeństwa zdało egzamin na tym samym lub niższym poziomie. Podobnie dzieje się w przypadku wyniku BMI: jeśli nasze dziecko ma wynik równy 24,5, lecz siatka centylowa wskaże na 98, wówczas możemy stwierdzić, że małoletni jest w gronie 2% najcięższych osób w Polsce. Choć tabela skonstruowana przez Queteleta wskazywałaby na normalność rozkładu, to w rzeczywistości jest to stan alarmujący.