Celiakia. Badania i leczenie

Nazywana chorobą trzewną, celiakia to choroba, która występuje u jednej na sto osób. Najczęściej diagnozowana jest u dzieci i kobiet rasy białej. Aby potwierdzić diagnozę należy wykonać specjalistyczne badania u gastroenterologa. Na szczęście leczenie celiakii nie jest trudne.

Spis treści:

Podejrzenie celiakii

Badania na celiakię

Kiedy wykonać badania w kierunku Celiakii

Objawy celiakii

Gluten - co to jest i gdzie występuje

Dieta bezglutenowa

Celiakia jest autoimmunologiczną chorobą trzewną. Charakteryzuje się trwałą nietolerancją glutenu. Nietolerancja jest tak daleko posunięta, że spożywanie glutenu prowadzi do trwałego uszkodzenia kosmków jelitowych u chorego. Z tym wiązać się może zaburzenie wchłaniania w jelicie cienkim składników odżywczych z pożywienia. 

CZYTAJ TAKŻE: Celiakia a ciąża

Co więcej, przy celiakii, gluten może działać na organizm w sposób toksyczny i wpływać na funkcjonowanie wielu układów. W tym także układu rozrodczego. Udowodniono, że nieleczona celiakia może wpływać negatywnie na płodność i być przyczyną bezpłodności. 

Podejrzenie celiakii

Każdy, kto podejrzewa u siebie celiakię powinien poprosić lekarza rodzinnego lub lekarza pierwszego kontaktu o skierowanie do gastroenterologa. Objawów przypominających celiakię nie należy bagatelizować. Bo choroba ta dotyka jedną na 100 osób w Polsce. W dodatku często występuję w postaci skąpoobjawowej, a mimo to powoli czyni spustoszenie w organizmie o co gorsza – wypływa na funkcjonowanie innych układów.

Zanim udamy się do gastroenterologa nie powinniśmy stosować diety bezglutenowej. Jeśli nie będziemy spożywać glutenu, organizm przestanie wysyłać przeciwciała i realne zdiagnozowanie problemu może być trudne.

Celiakia u dzieci przebiega zwykle w na tyle ostry sposób, że nie ma problemów z jej zdiagnozowaniem. Charakterystycznym objawem celiakii u dzieci jest wysypka. Wiadomo natomiast, że opóźnianie wprowadzania glutenu do diety nie zapobiega celiakii. Gluten wprowadza się od początku rozszerzania diety u niemowląt - po 6 miesiącu życia.

Badania na celiakię

Diagnoza celiakii to badania krwi, ale także badanie wycinka jelita. W ten sposób lekarze sprawdzają czy doszło do charakterystycznych dla celiakii uszkodzeń kosmków jelitowych jelita cienkiego. Pobranie wykonuje się endoskopowo, czyli prze niewielkie nacięcie powłok brzusznych podczas gastroskopii. Pacjent musi połknąć sondę z małą kamerą. A lekarz wykonuje zabieg przez powłoki brzuszne – przez niewielkie nacięcie wprowadza endoskop. W przypadku podejrzenia celiakii u dzieci zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym.

CZYTAJ TAKŻE: Nowe możliwości diagnostyczne celiakii

Proces diagnozy wcale nie jest prosty. W badaniach krwi szuka się kilku rodzajów przeciwciał. O tym, które konkretnie będą wymierna w danym przypadku, decyduje lekarz. Zwykle do pełnej diagnozy należy wykonać badanie, krwi, biopsję jelita, a dla pewności pacjent przechodzi jeszcze na dietę bezglutenową. Jeśli współwystępują przesłanki w wynikach badania krwi, zmiany w kosmkach jelitowych, a  także następuje złagodzenie objawów, można mówić o pewnej diagnozie.

Kiedy wykonać badania w kierunku celiakii

Objawy celiakii mogą być różne u osób w różnych wieku. Objawy celiakii u dorosłych mogą być bardzo niejednoznaczne, często są bagatelizowane. Dodatkowo choroba ta, nazywa chorobą trzewną (od choroby trzewi – celiakia powoduje zmiany w jelicie cienkim) może mieć trzy typy. Dzieli się ją ze względu na charakterystykę objawów na: celiakię pełnoobjawową, skąpoobjawową oraz utajoną. Pierwsza występuje przede wszystkim u dzieci i kobiet w ciąży.

Objawy celiakii (celiakia pełnoobjawowa):

• Bóle brzucha
• Biegunki
• Obniżenie nastroju
• Niedobory np. anemia
• U dzieci zaburzenia wzrostu lub rozwoju
• Utrata masy ciała
•  

Celiakia skąpoobjawowa nazywana utajoną. To najczęściej występująca postać celiakii. Wskazówką i najczęściej występującym objawem są afty w ustach, zajady, stany zapalne jamy ustnej, pękające kąciki ust.

Objawy celiakii utajonej

• Niedobór żelaza
• Podwyższony poziom cholesterolu
• Stany zapalne w jamie ustnej
• Zmęczenie
• Bóle głowy
• Depresja
• Problemy skórne
• Uszkodzenia szkliwa zębowego

Celiakia ukryta zwykle nie jest zdiagnozowana, ale zostaje wstecznie rozpoznana w momentach nasilenia objawów. W czasie choroby, ciąży lub silnego stresu objawy choroby nasilają się do formy utajonej i wówczas pacjent orientuje się, że pewne symptomy występowały już wcześniej. Są to zwykle okresowe biegunki po spożyciu większej ilości glutenu, stany zapalne jamy ustnej, bóle kostne.

Gluten – co to jest i gdzie występuje

Celiakia to skrajna, uwarunkowana genetycznie nietolerancja glutenu. Gluten jest to białko występujące w zbożu. Gluten występuje przede wszystkim w pszenicy oraz jej wszystkich odmianach (orkisz, durum), ale także w życie oraz w jęczmieniu. W zbożu występuje źródłowo, ale sprawą wysokiego przetworzenia żywności, gluten znajduje się obecnie w ogromnej ilości produktów spożywczych. To właśnie za sprawą glutenu wypieki są puszyste, a ciasto, z którego są wykonane jest elastyczne. Gluten tworzy w cieście struktury, lepką sieć, która dodaje wypiekom lekkości.

Dieta bezglutenowa

Jedyną skuteczną metodą na leczenie objawów celiakii jest wyeliminowanie glutenu z diety. Dieta bezglutenowa nie powinna zawierać pszenicy ani żadnej z jej odmian, żyta oraz jęczmienia. Niestety wyeliminowanie tych zbóż w formie oczywistej – pieczywa, ciast, makaronów, kasz nie wystarczy. Należy analizować składy wszystkich produktów spożywczych. Gluten może nas zaskoczyć nawet w wędlinach czy jogurtach. Szczęśliwie wielu producentów już oznacza swoje produktu jako bezglutenowe lub „gluten free”. Dieta bezglutenowa może być w pełni zbilansowana i zdrowa. Istnieją zboża bezglutenowe, jak ryż, kukurydza, komosa ryżowa, kasza jaglana, gryka, owies, amarantus.

Autor